اینترنت اشیا تکنولوژی است که در سال‌های اخیر موفق شده افراد، مکان‌ها و محصولات مختلف را به یکدیگر متصل کرده و با انجام این کار فرصت‌های بسیار جذابی را برای خلق ارزش فراهم کند. تراشه‌ها، حسگرها، محرک‌های پیچیده و بسیاری از موارد دیگر تنها بخشی از زیرمجموعه‌های این تکنولوژی به شمار می‌آیند. اینترنت اشیا و بلاکچین ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند و در دنیای امروز میتوان از بلاکچین برای افزایش امنیت اینترنت اشیا استفاده کرد.
بلاکچین چیست؟
به‌طورکلی بلاکچین به یک سیستم غیرمتمرکز برای ذخیره‌سازی داده‌ها اشاره دارد که به میزان زیادی امنیت داده‌ها را افزایش داده و از هک شدن اطلاعات موجود در این سیستم جلوگیری می‌کند. غیرمتمرکز بودن به این معناست که اطلاعات و داده‌ها در یک سرور مشخص ثبت نمی‌شوند؛ بلکه مجموعه‌ای از دستگاه‌ها یک پایگاه‌داده غیرمتمرکز را به وجود می‌آورند که اطلاعات در آن ذخیره میشود.
برای ارائه تعریف دقیق‌تر میتوان گفت که بلاکچین یک دفتر دیجیتالی است که تراکنش‌ها داخل آن کپی شده و در یک شبکه ساخته‌شده از سیستم‌های کامپیوتری توزیع شده است. هر بلوکی که در این شبکه وجود دارد شامل چندین تراکنش است و هر بار که تراکنش جدیدی به این زنجیره اضافه میشود رکوردهای جدیدی نیز به آن افزوده خواهد شد.
در خصوص این شبکه نباید فراموش کرد که بلاکچین در واقع نوعی DLT (Distributed ledger technology) است که در آن تراکنش‌ها با هش (امضای رمزنگاری‌شده غیرقابل‌تغییر) ثبت می‌شوند.
اینترنت بلاکچین و کاربردهای آن
یکی از اصطلاحاتی که امروزه افرادی که در حوزه اینترنت اشیا و بلاکچین فعالیت دارند احتمالاً با آن آشنا هستند، اینترنت بلاکچین است. اینترنت بلاکچین یک شبکه غیرمتمرکز از بلاکچین‌های مستقل و درعین‌حال قابل تعامل با یکدیگر است که بدون نیاز به دریافت مجوز قادر به تبادل اطلاعات و توکن‌ها بین یکدیگر هستند. این شبکه با ارائه ابزارهایی برای کمک به توسعه‌دهندگان به منظور ایجاد سریع بلاکچین‌های مستقل، بسیاری از مشکلات را برطرف کرده است.
توسعه‌دهندگانی که روی این شبکه کار می‌کنند می‌توانند ارتباط بین بلاکچین‌های مختلف را به میزان زیادی بهینه‌سازی کرده و آن‌ها را مقیاس‌پذیرتر کنند. معمولاً در این شبکه‌ها از الگوریتم Tendermint proof-of-stake byzantine fault tolerant استفاده میشود که به‌اختصار به آن الگوریتم BFT نیز گفته میشود. یکی از مهم‌ترین مزایایی که اینترنت بلاکچین دارد این است که حتی اگر برخی از گره‌های این شبکه از کار بیفتند باز هم امکان انتقال و جابه‌جایی اطلاعات میان نودها و گره‌های دیگر وجود دارد و مشکلی از این نظر به وجود نمی‌آید.
امنیت اینترنت اشیا و اهمیت آن
اینترنت اشیا یک تکنولوژی بسیار رایج و پرکاربرد در دنیای امروز است که در حال حاضر شاهد آن هستیم در بسیاری از صنایع، سازمان‌ها و کسب‌وکارهای مختلف کاربرد زیادی دارد و مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای آشنایی کامل با کاربردهای اینتنرت اشیا مطالعه مقاله اینفورتک در این زمینه به شما پیشنهاد میشود. امروزه حتی میتوان استفاده از این تکنولوژی را در بسیاری از ساختمان‌ها و منازل مسکونی و خانه‌های هوشمند نیز مشاهده کرد.
یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که اینترنت اشیا در طول زمان همواره با آن درگیر بوده و افرادی که در این حوزه فعالیت داشته‌اند به دنبال راهکاری برای آن بوده‌اند، مسئله امنیت اطلاعات در این تکنولوژی است.
ازآنجایی‌که تکنولوژی‌های مربوط به اینترنت اشیا همواره از شبکههای اینترنتی برای انتقال اطلاعات بین یکدیگر و بین خود و پایگاه‌داده استفاده می‌کنند، همواره در معرض خطرات ناشی از هک شدن و دسترسی غیرمجاز به داده‌ها هستند. همین عامل نیز باعث میشود تا افراد کمتر بتوانند به این تکنولوژی اطمینان کامل داشته باشند. حال اگر راهکاری وجود داشته باشد که بتواند امنیت این تکنولوژی را تا حد زیادی تضمین کند بدون شک سازمان‌ها و افراد زیادی به دنبال استفاده از آن خواهند بود.
به همین علت است که بلاکچین و اینترنت اشیا می‌توانند رابطه بسیار نزدیکی با یکدیگر داشته باشند؛ چراکه بلاکچین میتواند تا حد زیادی امنیت اینترنت اشیا را تضمین کند.
مزایای استفاده از بلاکچین در IoT
کاربرد بلاکچین در اینترنت اشیا بسیار گسترده است و نباید فراموش کرد که دلیل این کاربردهای بسیار زیاد مزایای مهمی است که استفاده از بلاکچین در اینترنت اشیا میتواند به همراه داشته باشد. به همین علت در این بخش درباره مزایای مهم استفاده همزمان از اینترنت اشیا و بلاکچین صحبت خواهیم کرد.
- ایجاد اعتماد بیشتر در داده‌های اینترنت اشیا: با استفاده از بلاکچین هر داده به‌عنوان یک تراکنش ذخیره شده و در بلوک مخصوص به خود قرار می‌گیرد. همین عامل نیز باعث به وجود آمدن یک زنجیره از داده‌های ایمن میشود که این داده‌ها و زنجیره آن‌ها غیرقابل‌تغییر هستند و در نتیجه از هک‌شدن اطلاعات و داده‌های مربوط به اینترنت اشیا جلوگیری می‌کند.
- انعطاف‌پذیری بیشتر: پلتفرم‌های مبتنی بر بلاکچین معمولاً قابلیت انعطاف بالایی دارند و به همین علت نیز میتوان آن‌ها را حتی با فضای ابری نیز سازگار کرده و به‌صورت همزمان از آن استفاده کرد. همین عامل نیز انعطاف‌پذیری بیشتری را در تکنولوژی اینترنت اشیا به همراه می‌آورد.
- ایجاد کارایی‌های جدید: بلاکچین میتواند به میزان زیادی روی ساده‌تر کردن فرایندهای مختلف اثرگذار باشد. با استفاده از داده‌هایی که از تجهیزات، دستگاه‌ها و حسگرهای اینترنت اشیا جمع‌آوری میشود و البته ساده کردن فرایندهای مختلف به کمک بلاکچین، میتواند ارزش‌های تجاری جدیدی را در کل اکوسیستم به وجود آورد.
- تعامل بهتر و ارائه تجربه بهتر به مشتریان: سازمان‌ها و کسب‌وکارها می‌توانند از استفاده همزمان اینترنت اشیا و بلاکچین بهرهمند شده و تعامل بهتری را با مشتریان خود ایجاد کرده و از طرف دیگر، تجربه بهتری را نیز به آن‌ها منتقل کنند.
- مقیاس‌پذیری بیشتر: باتوجهبه این‌که شبکههای بلاکچین به‌راحتی مقیاس‌پذیر بوده و میتوان آن‌ها را توسعه داد، این امکان برای تکنولوژی اینترنت اشیا نیز فراهم میشود که بتواند مقیاس‌پذیری بیشتری داشته باشد.
مهم‌ترین کاربردهای بلاکچین در اینترنت اشیا
- جابه‌جایی یک فرایند پیچیده است که شامل طرف‌های مختلف با اولویت‌های متفاوت است. یک بلاکچین مجهز به اینترنت اشیا میتواند دما، موقعیت، زمان رسیدن و وضعیت کانتینرهای حمل‌ونقل را ذخیره کرده و امنیت آن‌ها را نیز به همان نسبت افزایش دهد. تراکنش‌های غیرقابل‌تغییر بلاکچین اطمینان حاصل می‌کنند که همه طرف‌ها می‌توانند به داده‌ها اعتماد کرده و برای انتقال سریع و کارآمد محصولات خود اقدام کنند.
- ردیابی و انطباق اجزا: توانایی ردیابی اجزایی که وارد هواپیما، خودرو یا سایر محصولات می‌شوند، هم برای رعایت ایمنی و هم برای رعایت مقررات بسیار مهم است. داده‌های اینترنت اشیا ذخیره‌شده در دفتر کل بلاکچین به همه این اجازه را می‌دهد تا اطلاعات محصولات را مشاهده کنند. این مسئله میتواند به میزان زیادی روی کاهش هزینهها و راحتی هرچه بیشتر عملیات ردیابی اثرگذار باشد.
- ثبت اطلاعات عملیاتی: دستگاه‌های مبتنی بر اینترنت اشیا می‌توانند وضعیت ایمنی ماشین‌های حیاتی و تعمیر و نگهداری آن‌ها را رصد کنند. این تجهیزات می‌توانند شامل انواع موتورها تا آسانسورها باشند. این ویژگی میتواند به نگهداری پیشگیرانه و نظارتی نیز کمک شایانی کند.
- زنجیره تأمین و قراردادهای هوشمند: باتوجهبه سرعت بالایی که شبکههای بلاکچین دارند میتوان از آن‌ها برای انتقال هرچه سریع‌تر اطلاعات در زنجیره تأمین ( تعریف زنجیره تامین هوشمند ) استفاده کرد. ترکیب این دو تکنولوژی میتواند به میزان زیادی از فاسد شدن مواد غذایی و … در صنعت زنجیره تأمین جلوگیری کند. از طرف دیگر میتوان از ترکیب این دو تکنولوژی برای بستن قراردادهای هوشمند در زنجیره تأمین نیز استفاده کرد.
- عملیات نفتی: حسگرهای اینترنت اشیا که در چاه‌های نفت و آب وجود دارند می‌توانند شرکت‌های نفتی را قادر به مدیریت هرچه بهتر عملکرد تجهیزات خود کرده و در نتیجه روند استخراج از چاه‌های آب و نفت را به میزان زیادی بهینه‌سازی کنند.
پرسش و پاسخ
آیا استفاده از بلاکچین روی عملکرد اینترنت اشیا تأثیر منفی نمیگذارد؟
خیر باتوجهبه سرعت بالا و البته دقت بالایی که شبکههای بلاکچین دارند میتوان انتظار داشت که هیچ تأثیر منفی روی عملکرد تجهیزات حوزه اینترنت اشیا نداشته باشند.
آیا هزینه استفاده همزمان از اینترنت اشیا و بلاکچین بالا خواهد بود؟
این هزینه بالاست ولی در مقابل مزایا و کاهش سایر هزینهها بدون شک میتوان گفت که استفاده همزمان از این دو تکنولوژی میتواند از نظر اقتصادی کاملاً بهصرفه باشد.
آیا نوع خاصی از شبکه بلاکچین برای اینترنت اشیا استفاده میشود؟
خیر میتوان از هر شبکه بلاکچینی بر اساس نیازهای تجهیزات اینترنت اشیا استفاده کرده و از مزایای این شبکه بهرهمند شد.
خلاصه مطلب
اینترنت اشیا و بلاکچین دارای ارتباط نزدیکی با یکدیگر بوده و می‌توانند اثرگذاری مثبتی روی عملکرد یکدیگر داشته باشند. کاربرد بلاکچین در اینترنت اشیا بسیار گسترده است و استفاده از بلاکچین به میزان زیادی روی افزایش ایمنی و امنیت اطلاعات مربوط به تجهیزات اینترنت اشیا اثرگذار خواهد بود. استفاده همزمان از این دو تکنولوژی به بهبود ایمنی، مقیاس‌پذیری و از طرفی به کاهش هزینه‌های صنعتی نیز کمک شایانی خواهد کرد.
منابع: