امنیت اینترنت اشیا در واقع بخش مشخصی از حوزه تکنولوژی است که بر حفاظت از دستگاه‌ها و شبکه‌های متصل به اینترنت اشیا تمرکز دارد و شامل تجهیزات مختلفی است که از جمله آن‌ها میتوان به ماشین‌های مکانیکی و دیجیتال، دستگاه‌های محاسباتی، تکنولوژیهایی مانند هوش مصنوعی و … اشاره کرد. تمامی این موارد از طریق شبکه اینترنت به یکدیگر متصل هستند و شبکه اینترنت نیز همواره در معرض خطرات مختلف از جمله هک شدن و دسترسی غیرمجاز به اطلاعات قرار دارد. به همین علت است که امنیت در اینترنت اشیا از اهمیت بالایی برخوردار است.
امنیت در IoT
تجهیزاتی که امروزه در زمینه اینترنت اشیا مورداستفاده قرار می‌گیرند همگی با یکدیگر در ارتباط هستند که این ارتباط از طریق شبکه اینترنت قابل انجام است. شبکه‌های اینترنتی یک مشکل بسیار بزرگ دارند و آن این است که امکان هک شدن و دسترسی غیرقانونی به اطلاعات به میزان زیادی در آن‌ها وجود دارد و باید به دنبال راهکارهایی بود تا بتوان این مشکلات و خطرات را کاهش داد. زمانی که تجهیزات و دستگاه‌های مختلف بدون هیچ‌گونه محافظت استاندارد به شبکه اینترنت متصل می‌شوند، فضایی را به وجود می‌آورند تا اطلاعات آن‌ها در معرض خطر قرار بگیرند.
به همین علت است که در دنیای امروز امنیت اینترنت اشیا (IoT) از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
در سال‌های اخیر شاهد تعداد بسیاری از حوادث خطرناک برای دستگاه‌های اینترنت اشیا بوده‌ایم که در نهایت منجر به بروز مشکلات زیادی برای شرکت‌های فعال در این حوزه شده است. زمانی که صحبت از امنیت در دنیای اینترنت اشیا می‌شود باید توجه داشت که طیف گسترده‌ای از تکنیک‌ها، استراتژی‌ها، پروتکل‌ها و اقدامات امنیتی قابل انجام است که می‌تواند به میزان زیادی روی ارتقای این امنیت اثرگذار باشد.
اگر بخواهیم تعریف دقیقی از امنیت در اینترنت اشیا را ارائه دهیم، میتوان گفت که این امنیت به روش‌های حفاظتی مورداستفاده برای ایمن‌سازی دستگاه‌های متصل به اینترنت یا مبتنی بر شبکه گفته می‌شود. حال این‌که این تجهیزات ممکن است از ساعت‌های عادی گرفته تا کنسول‌های بازی‌های ویدئویی یا تجهیزات صنعتی هوشمند را شامل شود.
پیشنهاد مطالعه: معماری اینترنت اشیا
خطرات اینترنت اشیا
به‌طورکلی خطرات مختلفی ممکن است امنیت اینترنت اشیا را تهدید کند که در ادامه قصد داریم برخی از رایج‌ترین این خطرات را به شما معرفی کنیم:
- حملات فیزیکی: یکی از رایج‌ترین حملاتی که می‌توانند امنیت IoT را به خطر بیندازند حملات فیزیکی هستند. ازآنجایی‌که بیشتر تجهیزات اینترنت اشیا به‌صورت از راه دور کنترل می‌شوند، معمولاً راهی برای ایمن کردن آن‌ها در برابر حملات فیزیکی وجود ندارد. به‌عنوان‌مثال هکرها می‌توانند با دسترسی به کارت حافظه از آن برای دسترسی به اطلاعات موردنیاز خود استفاده کنند.
- ذخیره‌سازی و انتقال اطلاعات به‌صورت ناامن: امروزه در دنیای اینترنت اشیا تقریباً تمامی تجهیزات مبتنی بر فضای ابری کار کرده و اطلاعات خود را در این فضا ذخیره‌سازی می‌کنند. همین عامل نیز ارتباط متقابل بین دستگاه‌های هوشمند و شبکه IoT را افزایش می‌دهد. حال اگر این اطلاعات با پروتکل‌های نادرست منتقل شوند یا این‌که به‌درستی رمزنگاری نشوند، ممکن است به‌سادگی تمامی اطلاعات شبکه اینترنت اشیا به خطر بیفتد که در نهایت امنیت را در اینترنت اشیا به خطر می‌اندازد.
- عدم نظارت درست روی تجهیزات: بسیاری از تجهیزاتی که امروزه در زمینه اینترنت اشیا مورداستفاده قرار می‌گیرند بدون نظارت بوده و ردیابی و مدیریت درستی روی آن‌ها اعمال نمی‌شود. زمانی که این تجهیزات بدون نظارت به شبکه اینترنت متصل می‌شوند، مورد تهدید قرار گرفته و ممکن است اطلاعات آن‌ها به‌سادگی هرچه تمام دزدیده شود.
- بات نت‌ها: بات نت‌ها مجموعه‌های از دستگاه‌ها و تجهیزات متصل به اینترنت هستند که برای سرعت داده‌ها، به خطر انداختن شبکه‌ها و ارسال هرزنامه‌ها ایجاد می‌شوند. این تجهیزات حاوی بدافزارهایی هستند که به مهاجم اجازه می‌دهد تا به دستگاه‌های اینترنت اشیا متصل شده و از آن برای نفوذ به کل یک سازمان استفاده کند. این تجهیزات و ابزارها یکی از مهمترین خطراتی به شمار می‌آیند که اینترنت اشیا و تجهیزات آن را تهدید می‌کنند.
- واسط‌های اکوسیستم که ناامن هستند: رابط‌های برنامه‌نویسی یا همان APIها، واسطه‌های نرم‌افزاری هستند که به دو برنامه اجازه می‌دهند تا با یکدیگر ارتباط بگیرند. زمانی که این دو به سرور متصل می‌شوند، APIها می‌توانند ورودی جدیدی را برای مهاجمان ایجاد کنند تا آن‌ها بتوانند به دستگاه‌های اینترنت اشیا و یا یک کسب‌وکار و سازمان دسترسی پیدا کرده و به شبکه آن‌ها نفوذ کنند.
- حملات مبتنی بر هوش مصنوعی: با رشد علم هوش مصنوعی در سال‌های اخیر شاهد آن بوده‌ایم که حملات مبتنی بر هوش مصنوعی به تجهیزات اینترنت اشیا افزایش زیادی پیدا کرده و اثرگذاری این حملات نیز بیشتر شده است. پس حملات مبتنی بر هوش مصنوعی را نیز میتوان از دیگر عواملی دانست که امنیت IoT را به خطر می‌اندازد.
دلایل اهمیت امنیت اینترنت اشیا
شاید برای شما این سوال پیش آمده باشد که چرا امنیت اینترنت اشیا مهم است؟
در دنیای مدرن، IoT تقریباً تمامی بخش‌های زندگی ما را شامل می‌شود و کاربردهای اینترنت اشیا بسیار بیشتر از گذشته شده است. همچنین امروزه شاهد آن هستیم که در بسیاری از موارد از تجهیزاتی که در حوزه اینترنت اشیا هستند استفاده می‌کنیم. انقلاب صنعتی چهارم، بیانگر این است که حتی تمامی صنایع نیز در آینده‌ای نزدیک به تجهیزات اینترنت اشیا روی می‌آورند. حال فرض کنید درحالی‌که تمامی بخش‌های زندگی ما به شکلی به تکنولوژی IoT گره خورده است، امنیت اینترنت اشیا به خطر بیفتد. بدون شک همه با این موضوع موافق هستند که در چنین شرایطی زندگی ما بسیار پیچیده‌تر خواهد شد.
پس تا زمانی که نتوانیم از تکنولوژی‌ها، ابزارها و پروتکل‌های مناسب امنیتی در فناوری اینترنت اشیا استفاده کنیم، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که این تکنولوژی به یک تکنولوژی همه‌گیر تبدیل شود. در واقع تا زمانی که امنیت اطلاعات و داده‌های کاربران حفظ نشود، کاربران نمی‌توانند صرفاً به‌خاطر راحتی بیشتر به استفاده از تجهیزات موجود در این حوزه روی بیاورند. به همین علت است که امروزه امنیت در IoT از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و سرمایه‌گذاری‌های کلانی نیز روی آن انجام شده است.
روش‌های افزایش امنیت اینترنت اشیا
علاوه بر استفاده از تکنولوژی بلاکچین میتوان از روش‌های دیگری نیز برای افزایش امنیت اینترنت اشیا استفاده کرد. از جمله مهمترین این روش‌ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کنترل دسترسی به شبکه NAC می‌تواند به شناسایی دستگاه‌های IoT که متصل به شبکه هستند کمک کرده و عملکرد بهتری را در نظارت و ردیابی تجهیزات ارائه دهد.
- تقسیم‌بندی: دستگاه‌های اینترنت اشیا که به یک شبکه سازمانی متصل هستند باید به شبکه‌های خودشان تقسیم‌بندی شوند و دسترسی محدودی به شبکه سازمانی کلی داشته باشند. به‌این‌ترتیب هک شدن یکی از آن‌ها نمی‌تواند به کل شبکه سازمان آسیب بزند.
پیشنهاد مطالعه: اینترنت اشیا صنعتی (IIoT)
- افزایش قدرت پردازش و حافظه تجهیزات امنیتی که برای افزایش امنیت در اینترنت اشیا مورداستفاده قرار می‌گیرند یک راهکار عملی دیگر است که می‌تواند به داشتن یک دیوار امنیتی قوی‌تر کمک شایانی کند.
- امروزه نرم‌افزارهای مختلفی در حوزه اینترنت اشیا مورداستفاده قرار می‌گیرند که هریک از این نرم‌افزارها دارای ویژگی‌ها، نقاط قوت و نقاط ضعف مخصوص به خود هستند. زمانی که به‌صورت مرتب این نرم‌افزارها به‌روزرسانی شوند، میتوان مطمئن شد که نقاط قوت آن‌ها به شکل بهتری تقویت شده و نقاط ضعف آن‌ها نیز پوشانده می‌شود. همین عامل نیز باعث افزایش امنیت خواهد شد.
امنیت اینترنت اشیا با بلاکچین
به‌طورکلی در دنیای امروز صنعت اینترنت اشیا روی سرورهای متمرکز و توزیع‌شده اجرا می‌شود و همین عامل نیز باعث می‌شود تا هر زمان که صحبت از امنیت در اینترنت اشیا می‌شود، این نقطه‌ضعف بزرگ بیش از هر چیز دیگری به چشم بیاید. به‌طورکلی هکرها تمایل زیادی به هک سیستم‌هایی دارند که روی سرورهای متمرکز جمع‌آوری می‌شوند. از طرف دیگر تولید حجم بالای اطلاعات توسط تجهیزات اینترنت اشیا ممکن است مشکلات زیادی را در زمینه ذخیره‌سازی اطلاعات روی سرورهای توزیع‌شده و متمرکز به وجود بیاورد.
در چنین شرایطی است که استفاده از شبکه‌های بلاکچین می‌تواند به‌عنوان یک راهکار عملی و بسیار جذاب به نظر برسد. بلاکچین که در واقع نوعی شبکه غیرمتمرکز به شمار می‌آید، می‌تواند هرگونه حمله مرکزی به دستگاه‌های متصل به یکدیگر را برطرف کرده و تقریباً میتوان گفت که با تکنولوژی‌های امروزی غیرقابل هک شدن است. در واقع یک هکر برای این‌که بتواند به اطلاعات و داده‌های ذخیره‌شده در شبکه‌های بلاکچین یا در کل شبکه‌های غیرمتمرکز دسترسی پیدا کند باید تمامی نودها یا گره‌های موجود در شبکه را هک کند که عملاً غیرممکن است.
به همین علت است که امروزه میتوان امنیت را در اینترنت اشیا با کمک شبکه بلاکچین تضمین کرد و باعث شد تا هرگونه خطر سایبری که این شبکه‌ها را تهدید میکند از بین برود. البته نباید فراموش کرد که امنیت هیچ‌گاه صددرصدی نیست و با استفاده از تکنولوژیهایی مانند شبکه بلاکچین تنها میتوان سبب کاهش تهدیدها و خطراتی شد که امنیت IoT را به خطر می‌اندازند. همین عامل نیز در سال‌های اخیر باعث شده تا بسیاری از شرکت‌هایی که در حوزه تولید تجهیزات اینترنت اشیا فعالیت دارند به سمت ذخیره اطلاعات در بلاکچین حرکت کنند.
پرسش و پاسخ
آیا امنیت اینترنت اشیا امروزه در خطر است؟
بله ولی با استفاده از تکنولوژیهایی مانند شبکه بلاکچین میتوان تا حد زیادی این امنیت را مجدداً برقرار کرد.
مهمترین خطری که امنیت اینترنت اشیا را تهدید میکند چیست؟
در دنیای امروز حملات مبتنی بر هوش مصنوعی را میتوان جز مهمترین این خطرات و تهدیدها دانست.
خلاصه مطلب
امنیت اینترنت اشیا در دنیای امروزی از اهمیت زیادی برخوردار است؛ چراکه اینترنت اشیا به تکنولوژی تبدیل شده است که تقریباً تمامی جنبه‌های مختلف زندگی را پوشش می‌دهد. درصورتی‌که امنیت کافی در این تکنولوژی وجود نداشته باشد امنیت تمامی افراد، سازمان‌ها و کسب‌وکارها به خطر خواهد افتاد. استفاده از سیستم بلاکچین یک راهکار بسیار جذاب برای افزایش امنیت این تکنولوژی به شمار می‌آید.
منابع: