تاثیر تحول دیجیتال بر مدل‌های کسب‌وکار: فرصت ها و چالش ها

تحول دیجیتال در تجارت شامل استفاده از فناوری‌های جدید مانند هوش مصنوعی و محاسبات ابری برای رشد، ساده‌سازی عملیات و افزایش مزیت رقابتی است. تاثیر آن را می توان ناشی از رشد تجارت آنلاین و دیجیتالی شدن مداوم تجارت و جامعه دانست.. این تحول به لطف ظهور غول‌های آنلاین مانند آمازون و گوگل، بازیکنان بومی دیجیتالی مانند Airbnb، Expedia،  Netflix و سرمایه‌گذاری سنگین پیشروان صنعت مانند Walmart و Tesco به سرعت تکامل یافته‌اند.

شرکت‌های پیشرو در این عرصه، مدل‌های کسب‌وکار تثبیت‌شده و فناوری یکپارچه را به روش‌هایی انتخاب کرده‌اند که نوآوری را هدایت و انواع جدیدی از تجربه مشتری را با تمرکز بر راحتی، ارزش و کارایی ایجاد می‌کنند. هم زمان، مدل‌های کسب‌وکار بومی دیجیتالی جدیدی مانند فریمیوم و نرم‌افزار به‌ صورت سرویس ظهور کرده‌اند.

این مقاله به بررسی رویکردهایی می‌پردازد که مدل‌های کسب‌وکار ‘سنتی’ را تکامل داده‌ و مدل‌های جدیدی را ایجاد کرده‌اند، لازم به ذکر است که تحول دیجیتال در مدل‌های کسب‌وکار هم‌زمان چالش‌های جدیدی را نیز بوجود آورده اند.

مدل کسب‌وکار چیست؟

یک توضیح ساده این است که مدل کسب‌وکار چارچوبی استراتژیک است که توسط یک شرکت به منظور ایجاد ارزش از طریق ارائه محصولات و خدمات خود اجرا می شود. کسب‌وکارها با ایجاد مدل‌های جدید و منحصر به فرد یا اصلاح مدل‌های موجود برای ایجاد جریان‌های درآمد، توسعه عملیات کارآمد و ایجاد روابط با مشتریان خود شکوفا می‌شوند.

به عنوان مثال، مشاغل تولیدی محصولاتی را از مواد خام تولید کرده، آنها را بین خرده فروشان و مشتریان توزیع و از فروش درآمد کسب می کنند. این مدل شامل گام هایی است که برای افزایش کارایی در سراسر عملیات تولید، توزیع و ایجاد تقاضا برای محصولات خود از طریق بازاریابی انجام می دهند.

با استفاده از فناوری‌های نوظهور، کسب‌وکارها می‌توانند عناصر مدل را برای افزایش مقدار ارزش تولید شده، کاهش هزینه‌های متحمل شده توسط عملیات و فرآیندها و حتی ایجاد محصولات و خدمات جدید با نیازهای متغیر مشتریان خود اصلاح کنند.

نمونه مدل های کسب‌وکار

1: خرده فروشی

این مدل شامل فروش محصولات به مصرف کننده نهایی به صورت مستقیم یا به صورت عمده به خرده فروش دیگری است. این مدل شامل خرده فروشان سنتی ( دارای فروشگاه های فیزیکی )، تجارت الکترونیکی ( به صورت آنلاین ) و بسیاری از مدل های تجاری ترکیبی است که در طیف بین این دو قرار می گیرند.

تحول دیجیتال در 20 سال گذشته تأثیر شگرفی بر خرده‌فروشی داشته و افزایش محبوبیت تجارت الکترونیک بهترین نمونه از آن است. به طور مثال خرده فروشان بومی آنلاین مانند آمازون، eBay، Alibaba و… هوش مصنوعی و تجزیه و تحلیل را برای هدف قرار دادن مشتریان با توصیه های شخصی و تجارب خرید و همچنین قیمت گذاری و تدارکات هوشمند به کار می گیرند.

در نتیجه، خرده‌فروشان سنتی مانند والمارت و تسکو سرمایه‌گذاری زیادی در استفاده از فناوری‌های دیجیتال برای بهبود تجربیات مشتری، ساده‌سازی عملیات زنجیره تامین و ایجاد خدمات مشتری همه ‌کاناله انجام داده‌اند.

چالش‌ها شامل نیاز روزافزون کسب‌وکارها برای رسیدگی به حجم زیادی از داده‌های حساس مشتری، از جمله داده‌های شخصی و اطلاعات در مورد عادات خرید و امور مالی است. این امر چالش هایی را در مورد رعایت مقررات، حریم خصوصی داده ها و امنیت ایجاد می کند.

2: تولید

همانطور که در مقدمه توضیح داده شد، این شامل خرید مواد خام و ایجاد محصولات یا اجزای نهایی برای محصولاتی است که توسط دیگران در طول زنجیره ایجاد می شود.

این مدل سنتی دیگری است که برای هزاران سال وجود داشته، اما اکنون با ظهور بسیاری از فناوری‌های دگرگون‌کننده جدید به سرعت در حال تغییر است. اینها عبارتند از اینترنت اشیا (فعال کردن کارخانه های هوشمند و تعمیر و نگهداری پیش بینی شده)، فناوری رباتیک و چاپ سه بعدی (گاهی اوقات به عنوان تولید افزودنی شناخته می شود).

در مجموع این دگرگونی‌ها صنعت 4.0  نامیده شده که عملاً چهارمین مرحله انقلاب صنعتی پس از مکانیزاسیون، برق‌رسانی و رایانه‌سازی لقب می گیرد.

برخی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در این بخش شامل سرمایه‌گذاری‌های بزرگی است که شرکت‌ها باید در اطراف زیرساخت‌ها انجام داده تا شمال سود مناسبی شوند. همچنین چالش‌هایی در مورد آموزش یا استخدام وجود داشته تا اطمینان حاصل شود که افراد دارای مهارت‌های مناسب برای پیاده‌سازی و اجرای این فناوری‌ها موجود هستند. علاوه بر این، در مشاغل تولیدی نیاز به بررسی پیامدهای اخلاقی و قانونی استقرار اتوماسیون در مقیاس بزرگ، به ویژه با توجه به تأثیری که می تواند بر نیروی انسانی داشته باشد، وجود دارد.

3: مشاغل مبتنی بر خدمات

مشاغلی را شامل می شود که خدمات را به جای محصولات ارائه می دهند، از خدمات حرفه ای مانند حسابداری، امور مالی و حقوقی گرفته تا مهمان نوازی، مراقبت های بهداشتی، مسافرت و گردشگری، رویدادها و خدمات شخصی مانند آرایشگری و آموزش شخصی. مدل‌های کسب‌وکار جدیدتر در این دسته شامل ارائه‌های نرم‌افزار به‌عنوان سرویس مانند Microsoft 365 و خدمات اشتراک سرگرمی مانند Netflix  و Spotify می‌شوند.

تحول دیجیتال بسیاری از کسب‌وکارها را که قبلاً به دلیل تولید محصولات شناخته شده بودند، قادر ساخته تا به یک تحویل مبتنی بر خدمات تبدیل شوند. بسیاری از گروه ها و صنایع وارد ارائه خدمات به مشتریان خود شده اند که می توان فروشندگان نرم افزارهای مختلف، تولیدکنندگان خودرو از جمله Volvo  و Porsche، تولید کنندگان لوازم خانگی مانند Nespresso و دستگاه های تناسب اندام مانند Peloton  و Fitbit را به عنوان سردمداران این بخش نام برد.

افزایش فعالیت در این حوزه به کسب‌وکارها اجازه می‌دهد تا به جای تکیه بر پرداخت‌های یک‌باره، جریان‌های درآمدی قابل پیش‌بینی و تکراری ایجاد کرده و در عین حال تجربیات جدیدی را برای مشتری مانند دریافت ارتقاء محصولات و مدل‌های جدید در حین عرضه ارائه دهند. کسب‌وکارهایی که این نوع خدمات اشتراک را ارائه کرده و همچنین سازمان‌های خدمات حرفه‌ای مانند بانک‌ها، حسابداران و شرکت‌های حقوقی، می‌توانند از داده‌ها، هوش مصنوعی و تجزیه و تحلیل برای درک نحوه استفاده مشتریان و تعامل با خدماتشان، پیش‌بینی و جلوگیری از ریزش مشتری و شخصی‌سازی پیشنهادات خود در مقیاس بزرگ استفاده کنند.

یک چالش کلیدی در اینجا این است که رفتار مشتریان به سرعت در حال تغییر بوده و حفظ وفاداری در عصر دیجیتال بسیار دشوار است. به هر حال، تعویض ارائه دهندگان یا کاوش پیشنهادهای جدید تنها با یک ضربه روی صفحه یا کلیک ماوس فاصله دارد. برای مقابله با این موضوع، ارائه دهندگان خدمات برای ارائه سطوح بالاتر خدمات به مشتریان و همچنین برای ایجاد طرح های پاداش و وفاداری برای ایجاد روابط “چسبنده” با یکدیگر رقابت می کنند.

قدم بعدی برای تحول دیجیتال و مدل های کسب‌وکار کجاست؟

با افزایش تاثیر تحول دیجیتال، ما به طور فزاینده ای اثرات آن را در ظهور مدل های کسب‌وکار جدید، از جمله کسب‌وکارهای فریمیوم، تبلیغاتی و سرمایه گذاری جمعی خواهیم دید. مدل‌های فریمیوم – که در آنها یک نسخه اولیه از یک سرویس یا محصول به صورت رایگان ارائه شده در حالی که ویژگی‌های پیشرفته‌تر برای مشترکین محفوظ است، می‌توانند برای ایجاد تجربیات شخصی‌تر اصلاح شوند. کسب‌وکارهایی که از تبلیغات پشتیبانی می‌کنند، خواهند توانست که از تبلیغات هدفمندتر و پیام‌های شخصی‌شده‌تر بهره‌مند شوند. همه کسب‌وکارها می‌توانند استراتژی‌های قیمت‌گذاری خود را بهینه کرده و سطوح مختلفی از خدمات و پشتیبانی را در پاسخ به تغییرات جمعیتی و عادت‌های خرج کردن مشتریان خود ارائه دهند.

در عین حال، نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی، تغییرات در الزامات مقرراتی و انطباق و تأثیر فزاینده جرایم سایبری بر مشاغل، چالش‌های مداوم این حوزه خواهند بود. شناسایی چالش ها بنا به هر مدلی که یک کسب‌وکار اتخاذ کند، امری ضروری است. این بدان معنی است که پیش بینی و واکنش به آنها باید به یک ستون اصلی استراتژی تجاری تبدیل شود.

با رشد در تحول دیجیتال، برای همه کسب‌وکارها به‌طور فزاینده‌ای اهمیت می یابد که انگیزه تغییر و رشد را با نیاز به در نظر گرفتن مسئولیت‌های اخلاقی و نظارتی متعادل کنند. بحران مداوم مهارت در فناوری احتمالاً موانع بیشتری ایجاد خواهد کرد، به این معنی که سرمایه گذاری در ارتقاء مهارت و آموزش در تمام مراحل رشد سازمان حیاتی خواهد بود.

در نهایت، می‌توان انتظار داشت که با افزایش سرعت توسعه فناوری، شاهد تکامل و تحول دیجیتال در مدل‌های کسب‌وکار باشیم. پذیرفتن این تغییرات در عین درک خطرات و چالش‌هایی که می توانند ایجاد ‌کنند، کلید پیشرفت سازمان ها خواهد بود، تحقق این امر مستلزم آن است که رهبران ذهنیت آگاهی، آموزش و نوآوری مستمر را در برنامه ریزی های خوداتخاذ کنند.

آموزش و مشاوره تحول دیجیتال در اینفورتک

اینفورتک با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های پیشرفته همچون هوش مصنوعی، در مسیر تحول دیجیتال و انقلاب صنعتی چهارم، نقش کلیدی را ایفا می‌کند. ما با استفاده از تجربیات مختلف در حوزه Digital Transformation و هوشمندسازی، به صنایع و سازمان‌ها کمک می‌کنیم تا بهره‌وری و کارایی خود را افزایش دهند. برای کسب اطلاعات بیشتر کلیک کنید: مشاوره و آموزش تحول دیجیتال